کنجد از قدیم، نقش مهمی در آشپزی و شیرینی پزی داشته است. خواص مفید این دانه روغنی و تاثیر آن بر سلامتی قسمت های مختلف بدن از پوست گرفته تا قلب، باعث شده که از این ماده غذایی در حالت های مختلف استفاده شود. ارده یکی از این حالت هاست. در گذشته ارده را به صورت سنتی و با تفت دادن و کوباندن کنجد به دست می آوردند، اما امروزه برای گرفتن ارده از دستگاه خاصی استفاده می کنند که به دستگاه ارده گیری معروف است.
انواع دستگاه ارده گیری
دستگاه های ارده گیری امروزی به سه دسته تقسیم می شوند. دسته اول دستگاه هایی هستند که برای به دست آوردن ارده در آنها از سنگ طبیعی استفاده می شود. در واقع این هم یک روش سنتی برای به دست آوردن ارده محسوب می شود. تنها تفاوت آن با روش سنتی این است که عمل کوبیده شدن کنجد، داخل خود دستگاه به وسیله سنگ های مخصوص طبیعی صورت می گیرد. این دستگاه معمولا ابعاد بزرگی دارد ولی بر خلاف تصور سرعت آن پایین است. با این حال کسانی که در تشخیص مزه ارده تبحر دارند، معتقدند مزه ارده ای که با این روش به دست می آید، با ارده به دستآمده از دو روش دیگر قابل مقایسه نیست. همچنین سنگ هایی که در این دستگاه مورد استفاده قرار می گیرند، سنگ های مخصوصی از معادن مهریز یزد هستند.
البته دستگاه ارده گیری نوع اول معایب خاص خودش را دارد. یکی از معایب این دستگاه، عدم قابلیت تنظیم میزان نرمی و زبری ارده است. ایراد دیگر آن به نظافت مشکل قطعات دستگاه بر می گردد.
به همین دلیل، امروزه بیشتر در دستگاه ارده گیری از سنگ های مصنوعی استفاده می شود، که نوع دوم این دستگاه ها را تشکیل می دهد. این روش هم مانند روش اول یک روش سنتی و قدیمی تهیه ارده به حساب می آید. با این تفاوت که سرعت آن نسبت به دستگاه ارده گیری نوع اول، بسیار بیشتر است. علاوه بر این وجود قابلیت تنظیم زبری و نرمی ارده در این دستگاه وجود دارد. توانایی تهیه کره بادام زمینی و پسته به وسیله این دستگاه سومین مزیت آن محسوب می شود.
جنس این دستگاه استیل ضد زنگ است و قطعات مختلف آن قابل شست و شو هستند. با این حساب همان طور که عنوان شد، بسیاری معتقدند ارده یا کره به دست آمده از این دستگاه، طعم و مزه و کیفیت نوع اول را ندارد.
دستگاههای ارده گیری نوع سوم
دستگاه ارده گیری نوع سوم دستگاهی است که در آن برای گرفتن ارده از ماردون فلزی استفاده می کنند. ماردون یک دستگاه لوله مانند است که با استفاده از تیغه های تیز خود، عملیات استخراج ارده را انجام می دهد. این روش بر خلاف دو روش فوق یک روش جدید و صنعتی، در این رابطه محسوب می شود. البته این روش بیشتر برای گرفتن کره مورد استفاده قرار می گیرد، اما می توان به راحتی برای استخراج ارده هم از آن استفاده کرد. اگر چه کارکرد این دستگاه بسیار راحت و آسان است اما امکان تنظیم زبری و نرمی ارده به دست آمده از این دستگاه، امکان پذیر نیست.
نکاتی در خصوص دستگاه ارده گیری
- معمولا هر سه نوع دستگاه ارده گیری قابلیت کار مداوم را دارند. اما توصیه می کنیم برای عمر بیشتر دستگاه و جلوگیری از استهلاک سریع قطعات آن بعد از هر 12 ساعت استفاده مداوم، مدتی به آن استراحت دهید.
- معمولا در ساخت دستگاه ارده گیری از قطعه ای به نام اینورتر استفاده می شود که تاثیر بسیار زیادی در کاهش مصرف برق دارد.
- معمولا جنس دستگاه ارده گیری از استیل ضد زنگ است که مقاومت بالایی در برابر رطوبت و هوا دارد.
- معمولا دستگاه های ارده گیری جزء دستگاه های گران قیمت به شمار می روند. به همین دلیل، دقت در خرید دستگاه مورد نظر، اهمیت خاصی دارد.