گرفتن روغن دانه های طبیعی و استفاده از آن به عنوان یک فراورده مفید، از قدیم الایام رایج بوده است. از گذشته تا کنون روغن های خالص طبیعی، استفاده های متعددی داشته اند. از تهیه انواع غذاها گرفته تا درمان بسیاری از بیماری‌ها. اما روش های روغن گیری تغییرات زیادی داشته اند. امروزه انواع روش های سنتی روغن گیری، جای خود را به دستگاه های روغن گیری داده اند. این دستگاه ها به دو نوع خانگی و صنعتی تقسیم می شوند.
روش های روغن گیری به وسیله دستگاه روغن گیری
امروزه دستگاه های روغن گیری به دو روش پرس گرم و پرس سرد روغن را استخراج می کنند.
از روغن گیری به روش پرس گرم، بیشتر برای تهیه روغن ذرت و آفتابگردان استفاده می شود. چرا که معمولا روغن به دست آمده از این روش دمای نسبتا بالایی دارد و ممکن است خیلی از خاصیت های خود را حین استخراج از دست بدهد. در این روش، قبل از آغاز عمل استخراج روغن، دانه های روغنی را در دیگ های بزرگ گرم و گاهی می جوشانند. برای همین روغن گیری به روش پرس گرم نوعی فرایند شیمیایی است. کارخانه های بزرگی که تولید روزانه آنها بسیار زیاد است، به خاطر سرعت بیشتر کار، از این روش استفاده می کنند.
استخراج روغن به روش پرس سرد
روش دوم، استخراج روغن به روش پرس سرد است. این روش طرفداران بیشتری دارد. چرا که باعث حفظ خواص مفید روغن استخراج شده می شود. در واقع نکته ای که در روغن گیری به روش پرس سرد اهمیت زیادی دارد، این است که، دمای روغن استخراج شده، از یک دمای معین بالاتر نرود. چرا که بالاتر رفتن از این دما باعث کاهش خواص روغن طبیعی و در برخی موارد مضر شدن آنها می شود. این دما توسط کارشناسان ۴۵ الی 49 درجه سانتی گراد تعیین شده است. یعنی اگر دمای روغن گرفته شده بالای 49 درجه باشد، آن روغن دیگر خواص اصلی و مفید خود را نخواهد داشت. اگر بخواهیم پرس سرد را به صورت ساده تعریف کنیم باید بگوییم در این روش، روغن دانه ها باید به وسیله فشار مکانیکی و نه گرم شدن، استخراج شود. با این روش دمای روغن استخراج شده از 49 درجه بالاتر نخواهد رفت.
در گذشته که هنوز دستگاه های قدرتمند روغن گیری وظیفه استخراج روغن را به عهده نگرفته بودند، عملا روغن گیری به روش پرس سرد انجام می گرفت. هرچند به آن عصاری می گفتند. این نام از آنجا به این روش اطلاق می شد که با فشردن یا کوبیدن دانه ها عصاره یا روغن آنها را استخراج می نمودند. امروزه در بسیاری از دستگاه های روغن گیری، از ترموستات هاي مخصوص استفاده مي كنند تا دمای روغن را تنظیم کرده و اجازه ندهد از حد معینی بالاتر رود.
برخی نکات در خصوص دستگاه روغن گیری
دستگاه روغن گیری از نوع دستگاههای سفت و سخت به حساب می آید و معمولا در در ساخت آن از الکتروموتور و گیریکس های قدرتمند استفاده می شود. له کردن برخی دانه های سخت دارویی و غیر دارویی، کار دستگاه های ظریف و شکننده نیست. به همين دليل برخي از انواع صنعتي اين دستگاه ها توانايي كاركردن به مدت بيش از ٢٠ ساعت در شبانه روز به صورت مداوم را دارند. قابليت تنظيم دماي روغن خروجي از ويژگي هاي ديگر برخي از اين دستگاه هاست.
در ابتدا اشاره كرديم كه دماي روغن خروجي در كيفيت روغن تاثير مستقيم دارد و در صورتي كه دماي روغن از حد مشخصي بالاتر بروز كيفيت روغن به طرز چشمگيري كاهش مي یابد. جنس بيشتر دستگاههاي روغن گيري از استيل است اما ظرفيت انواع خانگي و صنعتي آن فرق دارد. ظرفيت انواع خانگي آن معمولا بين ٤ تا ٧ كيلوگرم است. اما ظرفيت برخي دستگاه هاي صنعتي ممكن است به بيش از ٢٠ كيلو گرم هم برسد.
دستگاه های روغن گیری انواع مختلف و قابلیت های مختلف دارند، که شما در صورت نیاز قبل از خرید باید ابتدا بررسی های لازم را انجام داده و سپس خرید نمایید.